در پی فشار چین بر طالبان به‌خاطر جلوگیری از فعالیت و حضور اویغورها در خاک افغانستان، داعش تلاش کرده است این گروه جدایی‌طلب و مخالف حکومت چین را به صفوف خود جذب کند.

شورای آتلانتیک در گزارشی نوشت که داعش خراسان با تبلیغات هدفمند و ارایه مشوق‌های اقتصادی، تلاش دارد به این هدف دست یابد.

این گزارش می‌افزاید که پس از افزایش فشار بر جنگجویان اویغور در سوریه، داعش فرصت را مغتنم شمرده تا نیروهای این گروه را جذب کند. در آغاز سال روان میلادی، رسانه التذکره وابسته به داعش، پوستری آنلاین نشر کرد که از اویغورها دعوت می‌کرد به داعش بپیوندند و «حکومت استبدادی چین» را سرنگون کنند.

به نوشته این اندیشکده امریکایی، داعش خراسان به‌طور فعال برای جذب جنگجویان حزب اسلامی ترکستان شرقی (اویغورها) تلاش کرده است. این اقدامات شامل تولید تبلیغات به زبان اویغوری، ارایه مشوق‌های مالی و تشویق به حملات علیه اهداف چینی می‌باشد. همکاری دو طرف در حملاتی همچون قتل یک شهروند چینی در یک معدن در افغانستان و حمله به اقامتگاه شهروندان چین در کابل آشکار شده است.

مورگان تادیچ، نویسنده گزارش، نوشته است که اویغورها در چین با سرکوب سیستماتیک و نقض گسترده حقوق بشری مواجه‌ اند. سازمان ملل سیاست‌های چین در سین‌کیانگ را «جنایت علیه بشریت» توصیف کرده است. بیجینگ اما اویغورها را تهدید امنیتی می‌پندارد و سرکوب گسترده این اقلیت قومی را به بهانه مبارزه با تروریسم توجیه می‌کند. برخورد سخت‌گیرانه چین زمینه‌ساز تداوم مبارزه اویغورها برای بقای شان شده است.

شورای آتلانتیک تخمین می‌زند که حزب اسلامی ترکستان شرقی بین ۱ هزار و ۵۰۰ تا ۴ هزار جنگجو دارد. این گروه که روابط دیرینه با القاعده دارد، حدود دو هزار جنگجوی خود را در جنگ داخلی سوریه در کنار هیئت تحریرالشام، به رهبری احمد شرع در در ادلب به میدان فرستاده بود.

با وجود همسویی حزب اسلامی ترکستان با القاعده پس از جدایی داعش و القاعده در سال ۲۰۱۴، اکنون داعش تلاش دارد این گروه را به همکاری جلب کند. هم‌زمان داعش خراسان از میان گروه‌های ناراضی در آسیای میانه و افغانستان از جمله تاجیک‌ها و جنگجویان سرخورده طالبان نیز نیرو جذب کرده است. بازداشت اعضای مرتبط با این گروه در اروپا در سال ۲۰۲۳، موفقیت این روند را نشان می‌دهد.

عوامل کلیدی جذب اویغورها

یکی از عوامل مهم، حضور اویغورهای حزب اسلامی ترکستان شرقی در سوریه است که پس از جنگ با حکومت بشار اسد، تحت فشار دولت جدید به رهبری احمد شرع قرار گرفته‌اند تا این کشور را ترک کنند. گزارش‌ها حاکی است که نمایندگان این گروه با طالبان برای انتقال جنگجویان به افغانستان گفت‌وگو کرده‌اند؛ موضوعی که فرصت طلایی برای داعش جهت بهره‌گیری از تجربه جنگی آنان فراهم می‌کند.

طالبان به‌دلیل تلاش برای جلب سرمایه‌گذاری‌های چین، زیر فشار قرار دارد تا فعالیت‌های حزب اسلامی ترکستان شرقی را محدود کند. حضور این گروه در بدخشان، ولایت هم‌مرز با چین و تاجیکستان، بر روابط طالبان و چین تاثیر منفی گذاشته است. همین وضعیت، فضای مناسبی برای جذب جنگجویان اویغور توسط داعش خراسان فراهم کرده است.

در همین راستا، وزیر خارجه چین اخیراً در سفر به کابل از طالبان خواسته بود به نگرانی‌های امنیتی کشورش رسیدگی کند. همچنان، در اعلامیه‌های مشترک روسیه، چین، ایران و پاکستان در حاشیه نشست مجمع سازمان ملل متحد در نیویارک، نسبت به حضور شورشیان اویغوری در افغانستان ابراز نگرانی شده بود.

اتحاد نوظهور داعش خراسان و حزب اسلامی ترکستان تهدیدی جدی برای منافع چین در افغانستان به‌حساب می‌آید. با گسترش سرمایه‌گذاری‌های چین در چارچوب ابتکار «کمربند و جاده»، کارگران و نمایندگان چینی بیش از پیش در معرض حملات قرار دارند.

نویسنده می‌نگارد که سرکوب مداوم اویغورها در سین‌کیانگ خشم این گروه‌ها را شعله‌ور ساخته و بهانه تبلیغاتی تازه‌ای برای داعش فراهم کرده است. فشار چین بر طالبان نیز احتمالاً جنگجویان حزب اسلامی ترکستان را به سوی داعش سوق خواهد داد. این مسئله خشونت را تشدید کرده و تهدیدی مداوم علیه منافع چین ایجاد می‌کند.